استرس چیست؟ به زبان ساده (تفاوت استرس و پریشانی)
سرفصل های این مقاله
استرس یک واکنش طبیعی بدن و ذهن به چالش‌ها و تقاضاهای زندگی است. وقتی فردی با موقعیتی مواجه می‌شود که آن را تهدیدکننده می‌داند، بدن او به این وضعیت واکنش نشان می‌دهد. این واکنش شامل ترشح هورمون‌هایی مانند آدرنالین و کورتیزول است که بدن را برای مقابله با خطر آماده می‌کند.
به بیان ساده‌تر، استرس به معنای فشار یا تنش ناشی از عوامل بیرونی است که می‌تواند به صورت فیزیکی و روانی بر فرد تأثیر بگذارد. برای مثال، اگر کسی در ترافیک گیر کند و دیر به محل کارش برسد، ممکن است احساس اضطراب و تنش کند. این واکنش‌ها شامل افزایش ضربان قلب، احساس خستگی و مشکلات خواب هستند.
در واقع، استرس می‌تواند مثبت یا منفی باشد؛ مثلاً استرس ناشی از امتحان ممکن است فرد را برای مطالعه بیشتر ترغیب کند، اما استرس مزمن می‌تواند مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کند.
استرس به خودی خود منفی نیست. این یک واکنش طبیعی است که به ما کمک می‌کند تا به تهدیدها و چالش‌ها سریع‌تر پاسخ دهیم و در واقع برای بقای ما ضروری است.
با این حال، تأثیر استرس می‌تواند متفاوت باشد. اگر استرس کوتاه‌مدت و کنترل‌شده باشد، می‌تواند مفید باشد. اما اگر استرس طولانی‌مدت یا شدید باشد، می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. همچنین، نحوه درک هر فرد از استرس و توانایی‌های او در مقابله با آن نیز بر تأثیر استرس بر زندگی‌اش تأثیر دارد.
درک استرس به عنوان یک پدیده پیچیده و چند بعدی بسیار مهم است. این درک به ما کمک می‌کند تا تأثیرات استرس بر سلامتی و رفاه خود را بهتر بشناسیم. با شناخت درست استرس، می‌توانیم راهکارهای مؤثری برای مدیریت آن پیدا کنیم. این راهکارها به ما کمک می‌کنند از مزایای استرس مثبت بهره‌مند شویم و در عین حال اثرات منفی استرس را کاهش دهیم.
تفاوت استرس و پریشانی
استرس همیشه چیز بدی نیست. در واقع، استرس یک پاسخ طبیعی بدن به تغییرات و چالش‌هاست. دکتر لازاروس(Dr. Lazarus) دو نوع استرس را معرفی کرده است: استرس مثبت(eustress) و استرس منفی(distress).
معمولاً ما از واژه "استرس" برای توصیف تجربیات منفی استفاده می‌کنیم، که این باعث می‌شود بسیاری از افراد فکر کنند همه انواع استرس مضر هستند. اما این درست نیست؛ برخی از انواع استرس می‌توانند مفید و حتی انگیزه‌دهنده باشند. به عنوان مثال، استرس مثبت می‌تواند ما را ترغیب کند تا با چالش‌ها بهتر مقابله کنیم و به نتایج خوبی برسیم.
Eustress یا استرس مثبت
نوعی استرس است که ویژگی‌های خاصی دارد:
- انرژی را تحریک و متمرکز می‌کند: این نوع استرس به شما انگیزه می‌دهد تا اقدام کنید و بر چالش‌ها غلبه کنید.
- کوتاه‌مدت است: معمولاً در پاسخ به یک موقعیت خاص یا چالش به وجود می‌آید.
- در توانایی‌های مقابله‌ای ما قرار می‌گیرد: احساس می‌کنید که می‌توانید با آن مقابله کنید.
- احساس هیجان دارد: این نوع استرس معمولاً با احساسات مثبت همراه است.
- عملکرد را بهبود می‌بخشد: شما را ترغیب می‌کند تا بهتر عمل کنید و به اهداف خود برسید.
دکتر بریندوسا وانتا( Dr. Brindusa Vanta, MD) می‌گوید: "Eustress، که به عنوان استرس مثبت شناخته می‌شود، به عنوان یک انگیزه قوی عمل می‌کند و شما را به سمت چالش‌ها سوق می‌دهد. با پذیرش این عوامل استرس‌زا، رشد شخصی و احساس موفقیت و رضایت را تجربه خواهید کرد."
به طور خلاصه، eustress نوعی استرس است که به شما کمک می‌کند تا از چالش‌ها بهره‌برداری کنید و احساس خوبی نسبت به زندگی داشته باشید.
Distress یا استرس منفی(پریشانی)
در مقابل، پریشانی یا استرس منفی دارای ویژگی های زیر است:
- باعث اضطراب یا نگرانی می شود
- می تواند کوتاه مدت یا بلند مدت باشد
- به عنوان خارج از توانایی های مقابله ای ما تلقی می شود
- احساس ناخوشایندی می کند
- عملکرد را کاهش می دهد
- می تواند منجر به مشکلات روحی و جسمی شود
تشخیص استرس مثبت (Eustress) و استرس منفی (Distress) می‌تواند به ما کمک کند تا بهتر با چالش‌ها و فشارهای زندگی کنار بیاییم. در ادامه، نمونه‌هایی از هر دو نوع استرس آورده شده است:
مثال هایی از استرس (Eustress) و پریشانی (Distress)
نمونه‌های استرس منفی (Distress)
این نوع استرس معمولاً احساسات منفی و ناراحتی را به همراه دارد:
- مرگ همسر
- درخواست طلاق
- قطع ارتباط با عزیزان
- مرگ یکی از اعضای خانواده
- بستری شدن در بیمارستان (خود یا یکی از اعضای خانواده)
- آسیب یا بیماری (خود یا یکی از اعضای خانواده)
- مورد سوء استفاده یا بی‌توجهی قرار گرفتن
- جدایی از یک همسر یا شریک رابطه متعهد
- تعارض در روابط بین فردی
- ورشکستگی یا مشکلات مالی
- بیکاری
- مشکلات خواب
- مشکلات کودکان در مدرسه
- مشکلات حقوقی
نمونه‌های استرس مثبت (Eustress)
این نوع استرس معمولاً احساسات مثبت و انگیزه را به همراه دارد:
- دریافت ترفیع یا افزایش در محل کار
- شروع یک کار جدید
- ازدواج
- خرید خانه
- بچه‌دار شدن
- انتقال به مکان جدید
- گرفتن مرخصی
- فصول تعطیلات
- بازنشستگی
- شرکت در کلاس‌های آموزشی یا یادگیری یک سرگرمی جدید
در نهایت، مهم است که بدانیم واکنش به عوامل استرس‌زا می‌تواند برای هر فرد متفاوت باشد. برخی افراد ممکن است یک موقعیت را به عنوان مثبت و دیگران آن را منفی تجربه کنند. شناخت استرس یکی از مهارت‌های زندگی است که به ما کمک می‌کند تا با چالش‌ها و فشارهای روزمره بهتر کنار بیاییم. کسب آگاهی درباره استرس و نحوه مدیریت آن می‌تواند به بهبود سلامت روان و کیفیت زندگی ما کمک کند.
💡 مطلب مرتبط:
مدیریت فردی در عصر دیجیتال، چالش ها و راه کارها
ترس از تصمیم گیری، دلایل و راه کارها برای تصمیم گیری های سخت
